در دنیای سینما و ادبیات، رابطه‌ای تنگاتنگ وجود دارد و بسیاری از فیلم های سینمایی ایرانی و خارجی اقتباسی از کتاب های مشهور هستند. اگر اهل کتاب باشید، حتما فیلم های خوبی که از روی کتاب های مشهور ساخته شده‌اند هم برایتان جذاب خواهد بود. در این مطلب از مجله تخصصی نت باکس درباره فیلم های اقتباسی ایرانی کتاب هایی که فیلم شدند صحبت خواهیم کرد.
فیلم بی‌همه‌چیز
- سال ساخت: ۱۳۹۹
- مدت زمان: ۱۰۳ دقیقه
- کارگردان: محسن قرایی
- تهیه‌کننده: جواد نوروزبیگی
- بازیگران: پرویز پرستویی، هدیه تهرانی، هادی حجازی‌فر، باران کوثری، بابک کریمی و…
فیلم بی‌همه‌چیز، به کارگردانی محسن قرایی، با اقتباس آزاد از نمایشنامه مشهور ملاقات بانوی سالخورده اثر فردریش دورنمات ساخته شده است. این فیلم، داستان روستایی را روایت می‌کند که مردمش پس از سال‌ها فقر و مشکلات، با بازگشت زنی ثروتمند به نام لیلی (هدیه تهرانی) به زادگاه خود، امید به نجات پیدا می‌کنند. لی لی که از گذشته‌ای تلخ در این روستا زخم خورده است، برای کمک به مردم شرطی هولناک می‌گذارد: کشتن مردی به نام امیر (پرویز پرستویی) که در جوانی به او خیانت کرده است.
محسن قرایی با هوشمندی، نمایشنامه دورنمات را به فضایی بومی و ایرانی منتقل کرده و با پرداختن به مفاهیمی چون انتقام، عدالت، فریب، و تأثیر پول بر اخلاقیات انسانی، نقدی تند بر جامعه‌ای ارائه می‌دهد که ارزش‌های انسانی در آن به آسانی فدا می‌شوند.
جوایز فیلم بی‌همه‌چیز
- سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه اقتباسی (محسن قرایی و محمد داوودی)
- سیمرغ بلورین بهترین تدوین (عماد خدابخش)
- سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن (حامد ثابت)
- سیمرغ بلورین بهترین طراحی لباس (مارال جیرانی)
- سیمرغ بلورین جایزه ویژه هیئت داوران برای کارگردانی (محسن قرایی)
فیلم سنتوری
- سال ساخت: ۱۳۸۵
- مدت زمان: ۱۰۵ دقیقه
- کارگردان: داریوش مهرجویی
- تهیه‌کننده: داریوش مهرجویی
- بازیگران: بهرام رادان، گلشیفته فراهانی، مسعود رایگان، رویا تیموریان، مائده طهماسبی و…
فیلم سنتوری، یکی از برجسته‌ترین آثار سینمایی داریوش مهرجویی، یکی دیگر از فیلم های اقتباسی ایرانی با الهام از رمان مشهور عقاید یک دلقک نوشته هاینریش بل است. این فیلم داستان علی سنتوری، نوازنده و خواننده‌ای با استعداد را روایت می‌کند که به دلیل اعتیاد به مواد مخدر، زندگی شخصی و حرفه‌ای خود را از دست می‌دهد. گرچه سنتوری به طور کامل بر داستان رمان عقاید یک دلقک وفادار نیست، اما درونمایه اصلی آن، یعنی فروپاشی یک هنرمند در مواجهه با جامعه‌ای که او را درک نمی‌کند، به خوبی نمایش داده شده است.
جوایز فیلم سنتوری
- جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو ۲۰۰۷
- جایزه بهترین فیلم جشنواره فیلم ونیز (بخش جوایز جنبی)
- جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره فیلم فجر (به طور غیررسمی) به بهرام رادان برای بازی در این فیلم
فیلم شب‌های روشن
- سال ساخت: ۱۳۸۱
- مدت زمان: ۱۰۵ دقیقه
- کارگردان: فرزاد مؤتمن
- تهیه‌کننده: سعید حاجی‌میری، فرزاد مؤتمن
- بازیگران: مهدی احمدی، هانیه توسلی و…
فیلم شب‌های روشن، به کارگردانی فرزاد مؤتمن، از جمله فیلم هایی که بر اساس رمان عاشقانه ساخته شده اند و اقتباسی آزاد از داستان کوتاه شب‌های روشن نوشته فئودور داستایفسکی است. این فیلم، داستان یک استاد ادبیات را روایت می‌کند که در چهار شب از ماه رمضان، با دختری آشنا می‌شود که منتظر بازگشت مردی است که به او قول داده یک سال دیگر برگردد.
فضای غم‌انگیز و شاعرانه تهران، به خوبی جایگزین سن‌پترزبورگ داستایفسکی شده و فیلم، حس تنهایی و انتظار را به زیبایی به تصویر می‌کشد. شب‌های روشن با تمرکز بر دیالوگ‌ها و روابط عاطفی میان دو شخصیت اصلی، توانسته است بدون کپی‌برداری از داستان اصلی، روح اثر داستایفسکی را در خود جای دهد و به یکی از محبوب‌ترین فیلم‌های مستقل سینمای ایران تبدیل شود. این فیلم، نمونه‌ای موفق از اقتباسی است که هم به متن اصلی وفادار می‌ماند.
جوایز فیلم شب‌های روشن
- سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه از بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر ۱۳۸۱
- تندیس زرین بهترین فیلم از جشن سینمای ایران ۱۳۸۲
- تندیس زرین بهترین فیلم‌نامه از جشن سینمای ایران ۱۳۸۲
- تندیس زرین بهترین کارگردانی از جشن سینمای ایران ۱۳۸۲
- جایزه ویژه هیئت داوران از جشنواره بین‌المللی فیلم وزول فرانسه ۲۰۰۳
فیلم فروشنده اصغر فرهادی
- سال ساخت: ۱۳۹۴
- مدت زمان: ۱۲۵ دقیقه
- کارگردان: اصغر فرهادی
- تهیه‌کننده: اصغر فرهادی، الکساندر ماله-گی
- بازیگران: شهاب حسینی، ترانه علیدوستی، بابک کریمی، فرید سجادی حسینی و…
فیلم فروشنده به کارگردانی اصغر فرهادی، با نگاهی به نمایشنامه مشهور مرگ فروشنده اثر آرتور میلر ساخته شده است. داستان فیلم درباره زوجی به نام عماد و رعنا است که مجبور می‌شوند به دلیل تخریب خانه‌شان، به آپارتمان جدیدی نقل مکان کنند. این زوج که بازیگر تئاتر هستند، در حال اجرای نمایشنامه مرگ فروشنده هستند و زندگی واقعی آن‌ها به تدریج با وقایع و شخصیت‌های نمایشنامه در هم تنیده می‌شود. در حالی که فیلم از داستان اصلی میلر اقتباس مستقیم ندارد، اما از تم‌های اصلی آن مانند فروپاشی خانواده، دروغ و هویت از دست رفته کمک می‌گیرد.
جوایز فیلم فروشنده
- جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان در هشتاد و نهمین دوره جوایز اسکار
- جایزه بهترین فیلم‌نامه از جشنواره فیلم کن ۲۰۱۶ (برای اصغر فرهادی)
- جایزه بهترین بازیگر مرد از جشنواره فیلم کن ۲۰۱۶ (برای شهاب حسینی)
- جایزه بزرگ جشنواره فیلم مونیخ
- سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران در سی و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر
فیلم سارا
- سال ساخت: ۱۳۷۱
- مدت زمان: ۱۰۳ دقیقه
- کارگردان: داریوش مهرجویی
- تهیه‌کننده: داریوش مهرجویی
- بازیگران: نیکی کریمی، امین تارخ، خسرو شکیبایی، مهشید افشارزاده، یاسمن آرنگ و…
فیلم سارا، یکی از اقتباس‌های موفق و مطرح داریوش مهرجویی، بر اساس نمایشنامه مشهور خانه عروسک نوشته هنریک ایبسن است. این فیلم، داستان زنی خانه‌دار به نام سارا را روایت می‌کند که به نظر می‌رسد زندگی بی‌نقصی دارد، اما زمانی که همسرش حسام به بیماری سختی مبتلا می‌شود، سارا برای نجات او و پرداخت هزینه‌های درمان به صورت پنهانی وام می‌گیرد. در ادامه، رازهای گذشته‌اش فاش می‌شود و سارا درمی‌یابد که همسرش، برخلاف ظاهر عاشقانه‌اش، او را تنها به عنوان یک عروسک برای زندگی خود می‌خواسته است.
مهرجویی با وفاداری به ساختار و مضمون نمایشنامه ایبسن، توانسته است مفاهیم اصلی آن، مانند جایگاه زن در خانواده، استقلال فردی و ریاکاری در روابط انسانی، را به شکلی بومی و ملموس در جامعه ایران به تصویر بکشد. سارا به زیبایی نشان می‌دهد که چگونه یک اثر ادبی کلاسیک می‌تواند با تغییر در جزئیات، همچنان پیام خود را به مخاطب منتقل کند.
جوایز فیلم سارا
- سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه در یازدهمین دوره جشنواره فیلم فجر
- سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن (نیکی کریمی) در یازدهمین دوره جشنواره فیلم فجر
- جایزه ویژه هیئت داوران از جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو
- جایزه بهترین فیلم از جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو
- جایزه بهترین بازیگر زن (نیکی کریمی) از جشنواره بین‌المللی فیلم سن سباستین
فیلم پل خواب
- سال ساخت: ۱۳۹۳
- مدت زمان: ۸۸ دقیقه
- کارگردان: اکتاویا نوابی
- تهیه‌کننده: جهانگیر کوثری
- بازیگران: ساعد سهیلی، هومن سیدی، آناهیتا افشار، شهین تسلیمی و…
فیلم پل خواب، به کارگردانی اکتای براهنی یکی از نمونه‌های موفق اقتباس آزاد در سینمای ایران است. این فیلم با الهام از شاهکار ادبی جنایت و مکافات نوشته فئودور داستایفسکی، داستان شهاب را روایت می‌کند که به دلیل فشارهای اقتصادی و قرض‌های سنگین، درگیر یک جنایت می‌شود. این اقتباس به جای تمرکز بر جزئیات دقیق رمان، روح و تم اصلی آن، یعنی عذاب وجدان و مکافات پس از جنایت، را به بستری معاصر و ایرانی منتقل کرده است.
فیلم اینجا بدون من
- سال ساخت: ۱۳۸۹
- مدت زمان: ۱۰۳ دقیقه
- کارگردان: بهرام توکلی
- تهیه‌کننده: سعید سعدی
- بازیگران: فاطمه معتمدآریا، صابر ابر، نگار جواهریان، پارسا پیروزفر
فیلم اینجا بدون من، به کارگردانی بهرام توکلی، اقتباسی موفق از نمایشنامه مشهور باغ‌وحش شیشه‌ای نوشته تنسی ویلیامز است. داستان فیلم اینجا بدون من زندگی خانواده‌ای را روایت می‌کند که هر یک در دنیای درونی خود و رویاهایشان زندانی شده‌اند. مادر خانواده (فاطمه معتمدآریا)، تمام تلاش خود را می‌کند تا برای دختر معلولش (نگار جواهریان) خواستگاری پیدا کند، در حالی که پسرش (صابر ابر) برای فرار از این وضعیت و رسیدن به آرزوهایش دست‌وپا می‌زند.
بهرام توکلی با انتقال فضای نمایشنامه ویلیامز به یک آپارتمان کوچک در تهران، به خوبی توانسته است حس خفقان، انزوا و روابط بیمارگونه خانوادگی را به تصویر بکشد.
جوایز فیلم اینجا بدون من
- سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن (فاطمه معتمدآریا)
- سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن (نگار جواهریان)
- دیپلم افتخار بهترین کارگردانی (بهرام توکلی)
- دیپلم افتخار بهترین فیلم از نگاه تماشاگران
- جایزه ویژه هیئت داوران از جشنواره بین‌المللی فیلم وزول فرانسه
- جایزه بهترین فیلم از جشنواره فیلم آسیا پاسیفیک
فیلم تردید
- سال ساخت: ۱۳۸۷
- مدت زمان: ۱۰۴ دقیقه
- کارگردان: واروژ کریم‌مسیحی
- تهیه‌کننده: سعید سعدی
- بازیگران: بهرام رادان، ترانه علیدوستی، حامد کمیلی، علیرضا شجاع‌نوری، مهتاب کرامتی و…
فیلم تردید، به کارگردانی واروژ کریم‌مسیحی، اقتباسی موفق و متفاوت از نمایشنامه جاودانه هملت اثر ویلیام شکسپیر است. این فیلم داستان سیاوش را روایت می‌کند که پس از مرگ پدرش، به ایران بازمی‌گردد و با حقایقی تلخ روبرو می‌شود: عموی او، دست‌اندرکاران شرکت پدرش را به فساد کشانده و مادرش نیز با او ازدواج کرده است. سیاوش در تردید میان انتقام و حقیقت، به تحقیق می‌پردازد و در این مسیر، رابطه‌اش با نامزدش، مهتاب، نیز دچار مشکل می‌شود.
در فیلم تردید ایرانی با هوشمندی، داستان هملت به یک روایت جنایی و خانوادگی در بستر جامعه معاصر ایران منتقل شده و به جای استفاده از دیالوگ‌های سنگین شکسپیری، بر فضای معمایی و درونیات شخصیت‌ها تمرکز کرده است.
جوایز فیلم تردید
- سیمرغ بلورین بهترین فیلم در بیست و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر
- سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (واروژ کریم‌مسیحی) در بیست و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر
- سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه (واروژ کریم‌مسیحی) در بیست و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر
- سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری (یدالله نجفی)
- جایزه بهترین فیلم از جشنواره فیلم مالاگا اسپانیا
- تندیس زرین بهترین فیلم از جشن سینمای ایران ۱۳۸۸
فیلم پله آخر
- سال ساخت: ۱۳۹۰
- مدت زمان: ۸۶ دقیقه
- کارگردان: علی مصفا
- تهیه‌کننده: علی مصفا
- بازیگران: لیلا حاتمی، علی مصفا، علیرضا آقاخانی
فیلم پله آخر به کارگردانی و بازیگری علی مصفا، اقتباسی آزاد از چند داستان کوتاه از مجموعه دوبلینی‌ها نوشته جیمز جویس است. این فیلم داستان زنی به نام لیلی (لیلا حاتمی) را روایت می‌کند که پس از مرگ همسر سابقش، به طور مرموزی با مردی به نام کوروش (علی مصفا) ازدواج کرده است. در طول داستان، از طریق خاطرات و فلاش‌بک‌ها، مخاطب به تدریج با گذشته لیلی و همسرش (علیرضا آقاخانی) آشنا می‌شود.
جوایز فیلم پله آخر
- جایزه بهترین فیلم‌نامه از جشنواره بین‌المللی فیلم مونترآل ۲۰۱۲
- جایزه بهترین کارگردانی (علی مصفا) از جشنواره بین‌المللی فیلم مونترآل ۲۰۱۲
- جایزه بهترین بازیگر زن (لیلا حاتمی) از جشنواره بین‌المللی فیلم کارلووی واری ۲۰۱۲
- تندیس زرین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران در پانزدهمین جشن سینمای ایران
ناخدا خورشید
- سال ساخت: ۱۳۶۵
- مدت زمان: ۱۱۵ دقیقه
- کارگردان: ناصر تقوایی
- تهیه‌کننده: ناصر تقوایی
- بازیگران: داریوش ارجمند، علی نصیریان، پرویز پورحسینی، فتحعلی اویسی، پروانه معصومی و…
فیلم ناخدا خورشید، یکی از شاهکارهای ماندگار سینمای ایران و اقتباسی از رمان مشهور داشتن و نداشتن اثر ارنست همینگوی است. ناصر تقوایی داستان همینگوی را از فضای فلوریدا به سواحل جنوب ایران و زندگی لنج‌داران منتقل کرده است. در این فیلم، ناخدا خورشید (داریوش ارجمند)، لنج‌داری است که برای گذران زندگی و نجات خانواده‌اش، مجبور به قاچاق می‌شود. او که مردی شرافتمند است، با یک گروه قاچاقچی روبرو می‌شود و درگیر ماجرایی پیچیده و خونین می‌گردد.
این فیلم اقتباسی فضای رمان همینگوی، مبارزه مردی تنها و شرافتمند برای بقا در جامعه‌ای فاسد به صورت روایت بومی و ایرانی بازآفرینی می شود. ناخدا خورشید با کارگردانی دقیق، بازی‌های درخشان و تصویربرداری بی‌نظیر، نه تنها یک اقتباس موفق، بلکه یک اثر مستقل و ارزشمند در سینمای ایران به شمار می‌رود.
جوایز فیلم ناخدا خورشید
- سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد (داریوش ارجمند) در پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر
- سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (ناصر تقوایی) از نگاه منتقدان در پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر
- جایزه یوزپلنگ برنزی در جشنواره بین‌المللی فیلم لوکارنو (سوئیس)
- جایزه بهترین بازیگر مرد (داریوش ارجمند) در جشنواره بین‌المللی فیلم ترویا (پرتغال)
- جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره بین‌المللی فیلم مونترآل
بهترین فیلم های اقتباسی ایرانی را کجا ببینیم؟
برای تماشای آنلاین این فیلم‌ها و سایر آثار ارزشمند سینمای ایران، بهترین و قانونی‌ترین راه، استفاده از پلتفرم‌های نمایش خانگی ایرانی است. سرویس‌هایی مانند فیلیمو، نماوا و … آرشیو گسترده‌ای از فیلم‌های سینمای ایران، از آثار کلاسیک مانند «ناخدا خورشید» و «سارا» تا فیلم‌های جدیدتر مانند «بی‌همه‌چیز» و «فروشنده» را در خود دارند.
اگر مشتاق تماشای این فیلم ها هستید، پیشنهاد ما این است که اپلیکیشن های استریم فیلم و سریال را روی تلویزیون خود نصب کنید و خیلی راحت به تماشا بنشینید. البته که اگر تلویزیون شما هوشمند نیست هم در مطلب “روش های نصب اپلیکیشن روی هر تلویزیونی” می‌توانید ببینید که باید چگونه تلویزیونتان را هوشمند و روی آن برنامه نصب کنید.
ثبت دیدگاه