علل و روش‌های رفع سیاه شدن صفحه تلویزیون

ساختار نمایشگرهای مدرن (LED، LCD و OLED) از قطعات حساسی تشکیل شده است که هماهنگی آن‌ها باعث نمایش تصویر می‌شود. بروز پدیده صفحه سیاه (Black Screen) می‌تواند شوکه کننده باشد و کاربران را نگران کند. در این مطلب درباره علل و روش‌های رفع سیاه شدن صفحه تلویزیون را بررسی می‌کنیم.

چرا صفحه تلویزیون سیاه شده ولی صدا دارد؟ (شایع ترین دلایل)

سیاه شدن صفحه تلویزیون در حالی که صدا همچنان پخش می‌شود، یکی از مشکلات رایج تلویزیون‌های قدیمی و جدید LED و LCD است. این اتفاق معمولاً به این معناست که بخش «تولید صدا» و «پردازش تصویر» سالم هستند، اما بخش «نمایش تصویر» یا «نوردهی» دچار مشکل شده است. در ادامه علل این موضوع را بررسی خواهیم کرد.

مشکل نرم‌افزاری تلویزیون

در تلویزیون هوشمند، گاهی صفحه کاملاً سیاه می‌شود اما منوهای تنظیمات یا نوار صدا کار می‌کنند. در این حالت، پنل سالم است و مشکل به سیستم‌عامل برمی‌گردد. باگ‌های نرم‌افزاری می‌توانند فرمان خروجی تصویر را مختل کنند. قبل از هر اقدام سخت‌افزاری، یک بار دستگاه را «ریست فکتوری» کنید تا مطمئن شوید مشکل از پردازش داده‌ها نیست.

مشکل منبع تعذیه

برد پاور وظیفه برق‌رسانی به تمام بخش‌ها را دارد. گاهی اوقات این برد ضعیف می‌شود و نمی‌تواند ولتاژ لازم برای روشن کردن بک‌لایت‌ها را تامین کند، اما برق بخش صدا را همچنان تامین می‌کند.

اتصال‌های ورودی شل

گاهی مشکل ساده‌تر از این حرف‌هاست و به سخت افزار اصلی تلویزیون ربطی ندارد. اول چک کنید و ببینید که آیا خود تلویزیون، منوهای تنظیمات و … را نشان می‌دهد یا نه، اگر نمایش منوهای تلویزیون و نشانگر میزان صدا روی صفحه نمایش داده می‌شد، ممکن است مشکل از گیرنده متصل به تلویزیون یا کابل رابط باشد. اگر کابل HDMI شما نیم‌سوز یا درست در جای خود قرار نگرفته باشد، ممکن است فقط سیگنال صدا را منتقل کند و تصویر قطع شود.

برای رفع این مشکل، باید از یک کابل HDMI جدید که از درست کار کردن آن مطمئن هستید را به تلویزیون و یک لوازم جانبی تلویزیون مانند اندروید باکس وصل کنید و ببینید که تصویر پخش می‌شود یا نه؟

اگر تصویر و صدا پخش شدند، که خب مشکل از کابل شما بوده است، اما اگر مشکل همچنان برقرار بود احتمالا مشکل در چیزی بجز کابل‌هاست!

خرابی بک لایت تلویزیون

بک‌لایت (Backlight) همان لامپ‌های LED ریزی هستند که پشت پنل قرار دارند و نور لازم برای دیده شدن تصویر را تولید می‌کنند. اگر این لامپ‌ها بسوزند، تصویر وجود دارد اما چون نوری پشت آن نیست، شما صفحه را سیاه می‌بینید.

برای این که ببینید بک لایت سالم است یا نه، یک چراغ‌قوه را از فاصله خیلی نزدیک به صفحه تلویزیون بگیرید. اگر در محلی که نور می‌تابانید،‌هاله‌ای از تصویر یا منوهای تلویزیون را به سختی مشاهده کردید، یعنی بک‌لایت سوخته است.

پیشنهاد مطالعه: فرق پنل OLED, QLED, LED و LCD چیست؟

پیکسل سوختگی

پیکسل‌های سوخته و نیم‌سوز از عوامل اصلی ایجاد لکه‌های تیره و افت کیفیت تصویر در تلویزیون محسوب می‌شوند. پیکسل مرده با ایجاد یک نقطه سیاه همیشگی و پیکسل نیم‌سوز با به‌جا گذاشتن‌هاله‌های رنگی، یکپارچگی تصویر را از بین می‌برند. ریشه این مشکل ممکن است در اثر حوادث مختلف مانند ضربه یا آبخوردگی و … باشد یا حتی به کیفیت ساخت و عمر مفید پنل (کهنه شدن وسیله) برگردد.

خرابی برد تیکان (T-Con)

برد تیکان مسئول پردازش نهایی سیگنال‌های تصویر و فرستادن آن‌ها به پنل است. اگر این برد کوچک خراب شود یا کابل‌های متصل به آن (فلت‌ها) شل شوند، ارتباط تصویر قطع شده و صفحه سیاه می‌ماند، در حالی که صدا به خوبی پخش می‌شود.

خرابی پنل تلویزیون

اگر لکه‌های سیاه بزرگ (شبیه به پخش شدن جوهر) روی صفحه ظاهر شده، این نشان‌دهنده آسیب فیزیکی به لایه‌های کریستال مایع (پنل) است. این نوع سیاهی معمولاً بر اثر ضربه یا فشار بیش از حد ایجاد می‌شود. البته که با خرابی پنل معمولا کل صفحه سیاه نمی‌شود و تنها بخش‌هایی از آن به صورت خطوط افقی و عمودی یا لکه‌ای سیاه می‌شود.

کثیفی پنل (DSE)

گاهی صفحه تلویزیون سیاه نیست، اما در بخش‌های روشن تصویر، لکه‌های تیره و خاکستری متحرکی دیده می‌شود که به آن «اثر صفحه کثیف» یا DSE می‌گویند و بیشتر یک نقص در کیفیت ساخت محسوب می‌شود و با خرابی کامل تصویر، که ناشی از سوختن بردهاست، تفاوت دارد.

هزینه تعمیر سیاه شدن صفحه تلویزیون

این که هزینه تعمیر سیاه شدن صفحه تلویزیون دقیقا چقدر است، کاملا بستگی به نوع مشکل تلویزیون و همچنین نوع پنلتان دارد و نمی‌توان گفت که این هزینه دقیقا چقدر است. پیشنهاد می‌کنیم از تکنسین‌ها و مراکز تعمیر معتبر یا ترجیحا گارانتی تلویزیون خودتان (حتی اگر منقضی شده باشد) تماس بگیرید و پس از کارشناسی مشکل، از آن‌ها قیمت دقیق را بگیرید.

علت تاریک شدن نصف صفحه تلویزیون

تاریک شدن نیمی از صفحه تلویزیون (به صورت عمودی یا افقی) یکی از مشکلات رایج است که معمولاً نشان‌دهنده اختلال در بخش نوردهی یا انتقال داده‌های تصویر است. این مشکل با سیاه شدن کامل صفحه متفاوت است و مستقیماً به ساختار پنل و بک‌لایت مربوط می‌شود.

شایع‌ترین علت تاریک شدن نصف صفحه تلویزیون اسنوا و دیگر برندها، خرابی لامپ‌های LED پشت صفحه است. در بسیاری از تلویزیون‌ها، لامپ‌های بک‌لایت در چندین شاخه یا بلوک مجزا دسته‌بندی شده‌اند و اگر مدار یا شاخه‌ای که مسئول نوردهی به نیمه راست، چپ یا پایین صفحه است بسوزد، آن بخش تاریک می‌شود در حالی که بقیه صفحه نور دارد.

اگر با چراغ‌قوه به بخش تاریک نور بتابانید و تصویر را به صورت خیلی ضعیف ببینید، قطعاً بک‌لایت آن قسمت سوخته است.

خرابی برد تیکان (T-Con) یا فلت‌های ارتباطی

برد تیکان وظیفه تقسیم سیگنال تصویر بین نیمه چپ و راست پنل را دارد. این برد توسط دو کابل تخت (Flat) به پنل متصل می‌شود. اگر یکی از این کابل‌ها شل شود، آب بخورد یا دچار سوختگی شود، انتقال تصویر به آن نیمه از صفحه مختل شده و باعث تاریک یا سیاه شدن دقیقاً نصف صفحه (با مرز مشخص) می‌شود و علت سیاه شدن نصف صفحه تلویزیون سامسونگ هم معمولا همین مشکل است.

علت تاریک شدن صفحه تلویزیون

یکی از اصلی‎ترین دلایل تاریک شدن صفحه تلویزیون، خرابی بک لایت است. همانطور که بالاتر هم در علل شایع سیاه شدن صفحه تلویزیون گفتیم، اگر منبع اصلی تامین نور تلویزیون، بک لایت، دچار مشکل شود صفحه تلویزیون سیاه یا به اصطلاح تاریک می‌شود. در این حالت شما می‌توانید‌هاله‌های خیلی ضعیفی از تصویر را ببینید و با انداختن چراغ قوه روی تلویزیون هم باز تصویر پیداست.

در این شرایط ممکن است اتصالات بک‌لایت به دلیل ضربه، نفوذ رطوبت و آب‌خوردگی شل شده باشند که تعمیر آن به نسبت ساده‌تر است؛ اما اگر به دلیل استهلاک و استفاده طولانی‌مدت، لامپ‌های LED سوخته باشند، باید شاخه‌های بک‌لایت تعویض شوند. 

علت تاریک شدن صفحه تلویزیون ال جی

در تلویزیون‌های ال‌جی، به‌ویژه سری‌های LN، LB و LJ، خرابی بک‌لایت یک مشکل رایج است. یکی از دلایل اصلی تاریک شدن صفحه در این برند، بالا بودن ولتاژ درایور بک‌لایت نسبت به توان لامپ‌هاست که باعث می‌شود LEDها زودتر از موعد بسوزند.

• نشانه خاص در تلویزیون ال‌جی: گاهی اوقات قبل از تاریک شدن کامل، تصویر به صورت لحظه‌ای چشمک می‌زند (پرپر می‌زند) یا لوگوی LG ظاهر شده و بلافاصله صفحه سیاه می‌شود.
• راهکار پیشگیرانه: در تلویزیون‌های ال‌جی، پس از تعمیر یا تعویض بک‌لایت، حتماً باید تنظیمات مربوط به اصلاح ولتاژ (Backlight اصلاحی) انجام شود تا از سوختن مجدد لامپ‌ها جلوگیری شود.

علت تاریک شدن صفحه تلویزیون اسنوا

در تلویزیون‌های اسنوا، تاریک شدن صفحه اغلب به دلیل کیفیت متوسط قطعات درایور یا نوسانات برق شهری رخ می‌دهد. از آنجا که بسیاری از مدل‌های اسنوا از بردهای ادغام شده (Combo) استفاده می‌کنند، نوسان برق می‌تواند مستقیماً بخش تغذیه بک‌لایت را مختل کند.

• نشانه خاص در اسنوا: در برخی مدل‌های اسنوا، تاریک شدن صفحه ممکن است به صورت تدریجی رخ دهد؛ به این صورت که ابتدا بخشی از تصویر (مثلاً سمت راست یا چپ) کم‌نور شده و پس از چند روز کل صفحه تاریک می‌شود.
• راهکار پیشگیرانه: استفاده از محافظ برق استاندارد و تنظیم مقدار “نور پس‌زمینه” (Backlight) روی عدد ۷۰ یا ۸۰ در منوی تنظیمات تصویر، می‌تواند فشار را از روی لامپ‌ها برداشته و طول عمر آن‌ها را در این برند افزایش دهد.

علت سیاه شدن صفحه تلویزیون دوو

علت سیاه شدن صفحه تلویزیون دوو (Daewoo) در بسیاری از موارد مشابه سایر برندهای کره‌ای است، اما برخی ایرادات در مدل‌های هوشمند و جدیدتر این برند شایع‌تر هستند. اگر تلویزیون دوو شما صدا دارد ولی تصویر ندارد، ممکن است چند دلیل داشته باشد؛

• سوختن لامپ‌های بک‌لایت (Backlight): مانند سایر تلویزیون‌های LED، اصلی‌ترین متهم سیاه شدن صفحه در برند دوو، سوختن لامپ‌های پشت پنل است. در مدل‌های دوو، معمولاً از بک‌لایت‌های شاخه‌ای استفاده می‌شود. اگر یکی از لامپ‌ها در مدار بسوزد، برای جلوگیری از آسیب بیشتر، برد پاور مدار کل لامپ‌ها را قطع می‌کند و صفحه ناگهان سیاه می‌شود. اگر هنگام روشن کردن تلویزیون، لوگوی “Daewoo” را برای یک لحظه خیلی کوتاه می‌بینید و بعد صفحه سیاه می‌شود، قطعاً مشکل از بک‌لایت است.
• اختلال در برد تیکان (T-Con): در تلویزیون‌های دوو، برد تیکان وظیفه بسیار حساسی در پردازش تصویر دارد. خرابی این برد یا شل شدن کابل‌های تخت (FPC) که از این برد به پنل می‌روند، باعث می‌شود سیگنال تصویر به نمایشگر نرسد. در این حالت نور پس‌زمینه وجود دارد (صفحه کمی متمایل به سرمه‌ای یا خاکستری تیره است) اما هیچ تصویری دیده نمی‌شود.
• باگ نرم‌افزاری در مدل‌های هوشمند: مدل‌های جدید تلویزیون دوو که با سیستم‌عامل اندروید عرضه می‌شوند، گاهی دچار اختلال در بارگذاری (Boot) سیستم‌عامل می‌شوند. در این وضعیت، ممکن است دستگاه روشن شود اما روی یک صفحه سیاه گیر کند. در این حالت، جدا کردن کابل برق برای ۵ دقیقه و فشردن دکمه پاور روی بدنه تلویزیون می‌تواند به تخلیه حافظه موقت و حل مشکل کمک کند.
• خرابی برد پاور (Power Board): در محصولات دوو، نوسانات برق شهری می‌تواند به بخش ولتاژ‌رسانی بک‌لایت در برد پاور آسیب بزند. اگر خازن‌های این بخش فرسوده یا متورم شوند، توان کافی برای روشن کردن لامپ‌ها وجود نخواهد داشت و در نتیجه با وجود پخش صدا، تصویر سیاه باقی می‌ماند.

شناسایی علت سیاه شدن صفحه تلویزیون (راهنمای عیب‌یابی سریع)

زمانی که با صفحه سیاه روبرو می‌شوید، لزوماً به این معنا نیست که تلویزیون شما سوخته است. برای شناسایی دقیق علت، این مراحل را به ترتیب دنبال کنید:

تست صدا و منو (اولین قدم)

ابتدا دکمه Menu یا Home را روی کنترل فشار دهید:

• اگر منو ظاهر شد: تلویزیون شما کاملاً سالم است! مشکل از کابل HDMI، دستگاه ورودی (مثل گیرنده دیجیتال یا اندروید باکس) و یا سیگنال شبکه است.
• اگر منو ظاهر نشد اما صدا دارید: مشکل سخت‌افزاری و مربوط به بخش تصویر (بک‌لایت، برد تیکان یا پنل) است.
• اگر نه صدا دارید و نه تصویر: احتمالاً برد پاور (منبع تغذیه) یا برد اصلی (Main Board) دچار سوختگی شده است.

تست چراغ‌قوه (تشخیص سوختن بک‌لایت)

این معتبرترین روش برای شناسایی خرابی بک‌لایت در خانه است.

• یک چراغ‌قوه (یا نور موبایل) را به صورت مورب و کاملاً نزدیک به شیشه تلویزیون بگیرید.
• دقت کنید که آیا در زیر نور چراغ‌قوه،‌هاله‌ای بسیار ضعیف از تصویر یا منوها را می‌بینید؟
• نتیجه: اگر تصویر ضعیفی وجود داشت، یعنی پنل سالم است و فقط بک‌لایت (نور پس‌زمینه) سوخته است. اگر هیچ چیزی ندیدید، احتمالاً ایراد از برد تیکان یا پنل است.

بررسی وضعیت چراغ استندبای (چراغ وضعیت)

چراغ کوچک زیر تلویزیون را چک کنید:

• چراغ چشمک می‌زند: تلویزیون در حال تلاش برای روشن شدن است اما به دلیل خرابی در برد پاور یا برد اصلی موفق نمی‌شود. (در تلویزیون‌های سونی، تعداد چشمک‌ها نوع قطعه خراب را مشخص می‌کند).
• چراغ ثابت روشن است اما تصویر نمی‌آید: احتمالاً دستگاه در حالت “هنگ” نرم‌افزاری است یا دستور روشن شدن به پنل نمی‌رسد.

تست اتصالات و کابل‌ها

• تمام دستگاه‌های جانبی نظیر گیرنده‌ها و اندروید باکس‌ها را جدا کنید.
• کابل برق را به مدت ۱۰ دقیقه از پریز بکشید.
• دوباره کابل را وصل کرده و تلویزیون را روشن کنید. گاهی اوقات الکتریسیته ساکن باعث سیاه شدن صفحه می‌شود که با این روش (Power Cycle) برطرف می‌گردد.

بررسی لکه‌های فیزیکی و آب‌خوردگی

با دقت لبه‌های پایین صفحه و سطح پنل را نگاه کنید؛ وجود خطوط رنگی، لکه‌های تیره شبیه پخش شدن جوهر، یا سفید شدن بخشی از تصویر، نشان‌دهنده آسیب فیزیکی به پنل است که معمولاً بر اثر ضربه یا نفوذ مایعات هنگام تمیزکاری رخ می‌دهد.

روش‌های رفع سیاه شدن صفحه تلویزیون

برای رفع مشکل سیاه شدن صفحه تلویزیون روش‌های مختلفی وجود دارد که صدالبته باید ابتدا مشکل را شناسایی کنید و بعد برای رفع مشکل اقدام نمایید. در ادامه این روش‌‎ها و کاربردشان را خواهیم گفت؛

بررسی اتصالات و کابل‌ها (سریع‌ترین روش)

قبل از هر چیز، باید مطمئن شوید که سیگنال به درستی به تلویزیون می‌رسد.

• کابل HDMI: کابل را جدا کرده و دوباره وصل کنید. در صورت امکان از یک کابل دیگر استفاده کنید تا مطمئن شوید کابل قبلی قطع نشده باشد.
• ورودی (Input): اطمینان حاصل کنید که تلویزیون روی ورودی صحیح (HDMI1, HDMI2, AV) تنظیم شده است.
• نوسان برق: دوشاخه تلویزیون را از پریز بکشید، ۶۰ ثانیه صبر کنید و دوباره آن را وصل کنید (Hard Reset).

بررسی تنظیمات صرفه‌جویی در انرژی (Energy Saving)

گاهی اوقات تنظیمات اشتباه باعث خاموش شدن خودکار صفحه می‌شود:

• حالت Eco Mode یا Energy Saving را در تنظیمات بررسی کنید. اگر این گزینه روی حداکثر (High) باشد، ممکن است در محیط‌های کم‌نور، صفحه بسیار تاریک یا کاملاً سیاه به نظر برسد.
• تایمر خاموشی (Sleep Timer) را چک کنید تا مطمئن شوید تلویزیون به طور خودکار خاموش نمی‌شود.

چه زمانی به تعمیرکار مراجعه کنیم؟

اگر روش‌های بالا جواب نداد، مشکل احتمالاً در قطعات داخلی است که نیاز به تکنسین دارد. هر زمان که مطمئن شدید مشکل از پنل تلویزیون است و نه دستگاه‌های جانبی و مشکلات نرم افزاری، حتما از متخصص کمک بگیرید و به هیچ عنوان خودتان در خانه دست به باز کردن تلویزیون نزنید، چرا که قطعات تلویزیون بسیار حساسند و در صورت بروز مشکل در اتصالات و … ممکن است مجبور به خرید تلویزیون شوید!

جمع بندی

فرقی نمی‌کند برند تلویزیون شما چه باشد؛ بهتر است از روشن نگه داشتن مداوم دستگاه خودداری کنید. همچنین پس از مشاهده کاهش کیفیت تصویر تلویزیون از روشن گذاشتن زیاد آن خودداری کنید چرا که فشار آوردن به لامپ‌های نیم‌سوز باقی‌مانده می‌تواند باعث سوختگی برد پاور یا آسیب به لایه‌های پنل (لیکوئید) شود که هزینه‌های تعمیر را چندین برابر می‌کند.